بسم الله الرحمن الرحیم
حیای منفی
ضرورت بحث درمورد حیای منفی از آن جهت است که در مقوله حیا،همچون بسیاری از ارزش‌های دیگر زمینه‌ی افراط و تفریط وجود دارد.امام حسن عسکری(ع) می‌فرمایند:"بدان که برای حیا میزان و اندازه ای است و چون فزونی یابد،از حد اعتدال پا را فراتر نهاده و اسراف است." لذا باید مواردی که حیا روا نیست مشخص شود تا دچار افراط و تفریط نشویم.که از ان جمله است:در کسب علم،اقرار به جهل،مشورت،خطابه،مخالفت با رسوم غلط،صدقه دادن،کار خیر،اشتغال‌های معمولی،همنشینی با مستضعفان،احترام به پدر و معلم،درخواست از خدا و اولیایش و ...
حیا در کسب علم،محرومیت می‌آورد.بعضی دانشجویان حیا میکنند که در کلاس از استاد سوال بپرسند و برخی افراد حیا میکنند که احکام اسلامی را بپرسند.این رفتار سبب می‌شود که از کسب علم به گونه‌ی مناسب جا‌بمانیم و احکام را به غلط انجام دهیم در حالیکه وظیفه ما پرسش است و وظیفه استاد و یا عالم دینی پاسخ دادن مناسب به سوال ما است حال در هر سطح علمی که باشد.
اساتید و معلمان و روحانیون از حیای اقرار به جهل و ندانستن نهی شده‌اند. اقرار به ندانستن نباید مایه شرم ما باشد. در هنگام نیاز به مشورت جای شرم و حیا نیست و باید از هر شخصی که می تواند مفید باشد مشورت گرفت چه کوچک‌تر باشد و چه بزرگ‌تر.
گاهی نیاز است که در جمعی سخنرانی و خطابه داشته باشیم.در این صورت ممکن است که با عکس‌العمل‌های متفاوت روبرو شویم،در ایراد سخن نباید دچار شرم شویم ولی در محتوای مطالب باید رعایت شرم و حیا بشود. گاهی آداب و رسوم غلطی در جامعه جا می‌افتد که خلاف حکم خداست.در این موارد انسان،باید با این آداب مخالفت کند و گفتن جمله "حیا کردم و مجبور شدم این آداب را بپذیرم"مورد قبول نیست.
در سایر موارد نیز این امر صدق میکند که حیا نباید جنبه حیای منفی به خود بگیرد.در مواردی مثل صدقه‌دادن و کار خیر،کار‌کردن و انتخاب شغل،انتخاب همنشین و دوست،نوع زندگی و ساده زیستی،احترام به افراد،نیایش و مناجات با خدا و درخواست حاجات از خدا و اولیای الهی.
برگرفته از کتاب حیا دکتر بانکی
